Tazaki Tsukuru không màu và những năm tháng hành hương

Tác phẩm: Tazaki Tsukuru không màu và những năm tháng hành hương (Colorless Tsukuru Tazaki and His Years of Pilgrimage) – 色彩を持たない多崎つくると、彼の巡礼の年

Tác giả: Haruki Murakami

~oOo~

Tuy đặc biệt có cảm tình với Haruki Murakami, thực tế tôi lại chưa đọc hết các tác phẩm của ông và không phải tác phẩm nào tôi cũng thích. Trước hết là vì cá nhân tôi cảm thấy tài năng và phong cách của Haruki được bộc lộ rõ rệt hơn qua các tác phẩm truyện ngắn. Đối với tiểu thuyết, tác phẩm của Haruki có tính tương tác bị giới hạn theo từng đối tượng khác nhau. Tôi rất ít khi gặp được người nào yêu thích tất cả các tiểu thuyết của Haruki, nhưng chắc chắn sẽ không thiếu những người có một mối liên kết sâu sắc và mãnh liệt đối với chỉ một hoặc hai tác phẩm cụ thể. Có những người mãi mãi không quên được những kí ức của Toru Watanabe năm mười bảy tuổi, cũng có những người sẽ sống mãi trong nỗi bất toàn vĩ đại của Miu trong Người tình Sputnik… Có lẽ vì định vị Haruki Murakami ở một vị thế như vậy, tôi chưa bao giờ háo hức đón chờ tác phẩm của ông, vì chưa hẳn ông sẽ viết về những thứ mà tôi có thể liên kết và đồng cảm được từ góc nhìn cá nhân của mình. Đối với tác phẩm mới nhất này cũng thế, tôi đã chào đón Colorless Tsukuru Tazaki and His Years of Pilgrimage trong tâm thế tự nhiên và thoải mái nhất. Khẽ khàng lật giở từng trang sách, tôi bước vào thế giới tự sự đa màu đa cảm mà Haruki đã dày công tô vẽ, cùng ông quan sát hành trình đi tìm bản thân của Tsukuru Tazaki không màu trong những giai điệu du dương trầm lắng của “Le Mal du Pays”.
....
Màu sắc đầu tiên được tô vẽ chính là “không màu”. Tiềm thức luôn hướng tới cái chết của Tsukuru là phác họa chuẩn xác nhất cho cuộc sống vô sắc vô vị đến tuyệt vọng của gã. Như thường lệ, những thước đo thành công trong cuộc sống như công việc, tài sản ổn định, thể chất khỏe mạnh không hề tồn tại như một quy chuẩn hạnh phúc đối với nhân vật của Haruki. Dẫu có sở hữu tất cả những thứ đó thì Tsukuru Tazaki cũng chỉ là một kẻ cô độc ngày qua ngày vật vờ trong ám ảnh về cái chết và sự nhạt nhòa bất định của bản thân. Định hướng về cái chết là một định hướng quen thuộc trong các tác phẩm của Haruki – một cách phủ nhận giá trị tồn tại của bản thân để chạy trốn khỏi cuộc sống hiện thực sầu muộn.

Đưa cái chết chào đầu để khẳng định cho hiện thực u tối ủ dột của Tsukuru, từ đó Haruki mới vẽ tiếp những đường nét nối liền với quá khứ của gã. Một quá khứ đẹp đẽ rực rỡ với những liên kết tình bạn diệu kì: một tập thể gắn kết sâu sắc như năm ngón tay trên một bàn tay, một bức tranh hài hòa có màu sắc rực rỡ, Đỏ – Xanh – Đen – Trắng và Tsukuru Tazaki; một cuộc sống đồng hành êm ái với những câu chuyện dị thường của Xám…

Bi kịch của Tsukuru xuất phát từ mối nứt vỡ chia lìa gã và tập thể tình cảm quan trọng nhất trong tuổi trẻ. Mối quan hệ chặt chẽ như hơi thở bỗng dưng bị chấm dứt không một lời giải thích, kế tiếp là sự ra đi không một tiếng chia tay của Xám đã giáng những tổn thương khủng khiếp lên tâm hồn của Tsukuru. Thật không khó để hình dung ra hình ảnh một Tsukuru cô độc giữa rừng người trong những nhà ga đông đúc của Tokyo, lặng câm nhìn ngắm những chuyến tàu vội đến vội đi trong khi bản thân lại không có nơi chốn để quay về. Quá khứ là vết thương nhức nhối và âm ỉ. Hiện tại trống rỗng và lạc lõng.

" Because I have no sense of self. I have no personality, no brilliant color. I have nothing to offer. That’s always been my problem. I feel like an empty vessel. I have a shape, I guess, as a container, but there’s nothing inside… "

Như Toru gặp được Midori trong Rừng Na Uy, người cứu rỗi và dẫn dắt Tsukuru thoát khỏi vũng lầy của cuộc sống cũng là một cô gái dịu dàng, thông minh và hấp dẫn. Sara vừa đóng vai trò là người bạn, người yêu và cả một cố vấn tâm lý đầy nhiệt huyết đối với Tsukuru. Cô lắng nghe gã, trò chuyện, chăm sóc, làm tình và răn đe gã. Cô dùng tình cảm làm điều kiện và phần thưởng để khích lệ Tsukuru dấn thân đi tìm sự thật của quá khứ bị lãng quên và xác định giá trị đích thực của bản thân mình.

Gạt bỏ những thủ pháp huyễn hoặc ma mị khi dẫn dắt câu chuyện bằng những nút thắt bí ẩn hay những đan xen rối rắm giữa mơ và thực, bỏ qua những chi tiết rập khuôn mang dấu ấn cá nhân cũ kỹ của tác giả, nét đặc biệt của Colorless Tsukuru Tazaki and His Years of Pilgrimage là thủ pháp xây dựng nhân vật bằng màu sắc. Nếu tâm trí của Tsukuru là một tấm bản đồ thì nó ắt hẳn chẳng khác gì một hệ thống tàu điện ngầm với những đường đen – đỏ – xanh – trắng dọc ngang xen kẽ, xoay quang những tâm điểm là những con người đã tồn tại trong quá khứ.

Mỗi màu sắc đại diện cho một tính cách, một số phận, một cách thức đối đầu với cuộc sống. Nếu Đỏ – Xanh – Đen – Trắng – Xám đều có nét hấp dẫn riêng của mình thì Tsukuru cũng không phải là một kẻ nhàm chán rỗng tuếch như gã lầm tưởng. Tôi nghĩ trong tất cả, Tskuru mới là người may mắn hơn vì gã đã đi ngược lại được quá trình bào mòn của cuộc sống. Thay vì đánh mất màu sắc của mình dần theo năm tháng như những người bạn khác thì Tsukuru lại tìm thấy giá trị tồn tại của bản thân (hơn Eri), giữ vững được đam mê nghề nghiệp (hơn Ao, Aka), có một tình cảm xứng đáng để theo đuổi (hơn Shiro). Gã có tự do sáng tạo “không màu”, có sức mạnh nội tại và dũng cảm để vượt qua quá khứ và vẽ tiếp tương lai.

Tôi cũng nhận ra được, với tác phẩm này, Haruki Murakami đã đối xử với nhân vật của mình lạc quan hơn, gần gũi hơn. Không còn những câu chuyện hoang đường đau thương đến độ muốn biến mất khỏi thế giới mà thay vào đó là những mối quan hệ đổ vỡ và làm lành. Một kết thúc mở nhưng tràn đầy hy vọng.

" We survived. You and I. And those who survive have a duty. Our duty is to do our best to keep on living. Even if our lives are not perfect. "

Nếu so sánh với những tác phẩm khác của Haruki Murakami, Colorless Tsukuru Tazaki and His Years of Pilgrimage sẽ gần gũi với những tiểu thuyết minimalist như Rừng Na Uy, Người tình Sputnik chứ không kỳ ảo phức tạp như Biên niên ký chim vặn dây cót hoặc 1Q84. Truyện khá ngắn và đem đến cảm giác không thỏa mãn cho người đọc. Thủ pháp bị trùng lặp cũng có thể đem lại sự ngao ngán cho những ai trông đợi đột phá từ Haruki.

Tuy nhiên, cá nhân tôi lại thích cuộn mình trong thế giới trầm lắng sầu muộn này thay vì bị cuốn trôi vào vòng xoáy của những câu chuyện đa tầng đa nghĩa phức tạp. Tôi thích cô đơn thả mình vào chuyến hành trình êm ả trong những âm sắc du dương và câu chữ tinh tế khẽ khàng của Haruki mà không màng đến nó có cliché thế nào, cũ kỹ ra sao.

YÊN YÊN